Inkluzywnie czy ekskluzywnie?

W hiszpańskim zaczęło się chyba podobnie jak w polskim czyli od awantury o nazwy zawodów. Jedne ewoluowały samoistnie, inne mocno trzymają się tradycyjnych form, jeszcze inne są używane w różnych postaciach. Wszystko to sprawia, że ciężko uporządkować zasady gramatyczne, które rządzą zawodami.

Do tego jeden nurt dąży do zatarcia różnic i płci w gramatyce, a drugi, wręcz przeciwnie, mówi: nie chcemy wspólnych nazw zawodów, ma być inny dla kobiety i mężczyzny. Weź się połap w tym wszystkim, a do tego mów poprawnie- niemożliwe.

Klasycznie zawody w formie męskiej zakończone na -o, w formie żeńskiej mają -a

(cocinero/a, camarero/a, médico/a a nawet ingeniero/a). Ale przecież nie wszystkie, żeby nie było za łatwo. Obok takich form, które w ostatnich latach trafiły do słowników, są nadal te nieodmienne. I tak tradycyjne zawody męskie miały kiedyś tylko męskie formy, ewentualnie można do nich było dodać mujer, dla podkreślenia wyjątkowości sytuacji. Dzisiaj jednak można powiedzieć bombero i bombera, fontanero i fontanera, ale już soldado/soldada- nie, przynajmniej oficjalnie. Co ciekawe, nadal mocno trzymają się formy tradycyjnie podawane jako wyjątki, takie jak modelo czy piloto. Nie oznacza to jednak, że nie istnieją próby ich przerobienia. Można natknąć się na nowo tworzone formy żeńskie, tak samo jak w Polsce. Dopóki tworzysz je zgodnie z zasadami gramatycznymi, wszystko jest ok, po prostu jesteś postępowy i nowoczesny, jeśli zależy ci na poprawności, najlepiej sprawdzić w słowniku RAE, czy dana forma jest dopuszczalna.

Drugą grupą zawodów, są te zakończone na -e. Tutaj też zadziały się różne rzeczy na przestrzeni ostatnich 20-30 lat. Tradycyjnie, oczywiście słowa zakończone na -e są nieodmienne przez rodzaje, ale jest silna tendencja do tworzenia drugiej formy, wyraźnie żeńskiej, przez zamianę -e na -a. Takie formy jak jefa, dependienta, presidenta są jak najbardziej poprawne. Za to zupełnie nie przyjęła się forma estudianta, nie tylko w słownikach, po prostu nikt jej nie używa.

Są zawody zakończone na spółgłoski i raczej większość tworzy się regularnie, dodając w formie żeńskiej -a. Choć i tu również pojawią się wyjątki, takie jak albañil, który osobnej formy żeńskiej nie posiada.

Są wreszcie zawody zakończone na -a, w formie podstawowej, czyli męskiej, jest ich całkiem sporo, ale nikt nie próbuje tworzyć od nich form, które byłyby bardziej męskie, kobiety też nie wpadły na pomysł, że skoro odebrano im tu -a, to będą inaczej zaznaczać swoją odrębność. Te zawody funkcjonują sobie, chyba najbardziej niezmienne od dawna i budzą najmniejszy sprzeciw, co jest wielkim paradoksem w walce o równość a właściwie nierówność.