Dawaj prezenty, bo zdzielę cię kijem

Tradycja Cagatió, znana również jako Tió de Nadal, to jedna z najbardziej oryginalnych i charakterystycznych tradycji bożonarodzeniowych w Katalonii i części Aragonii. Jej korzenie sięgają dawnych czasów, a sama tradycja jest doskonałym przykładem tego, jak lokalne zwyczaje mogą przetrwać wieki, dostosowując się jednocześnie do zmieniających się warunków społecznych i kulturowych. Cagatió, jest drewnianym pieńkiem, który odgrywa centralną rolę w katalońskich obchodach świąt Bożego Narodzenia.

Tradycja ta zaczyna się zazwyczaj na początku grudnia, kiedy to rodziny wprowadzają do swoich domów specjalnie przygotowany pień. Jest to zazwyczaj drewniany blok, czasami z namalowaną twarzą i przyczepionymi nogami, przykryty kocem, aby wyglądał jak stworek lub sympatyczna postać. Dzieci codziennie "karmią" Tió, pozostawiając obok niego owoce, orzechy, warzywa czy inne drobne smakołyki. Celem tego rytuału jest symboliczne "nakarmienie" pieńka, aby obficie "wydalał" prezenty podczas świąt.

Główna część ceremonii odbywa się w Wigilię lub w dniu Bożego Narodzenia. Dzieci zebrane wokół Cagatió zaczynają uderzać go kijami, śpiewając przy tym tradycyjne piosenki. Jedna z najpopularniejszych przyśpiewek prosi pieńka o wydalenie słodyczy, orzechów i innych drobnych prezentów, a kończy się ostrzeżeniem, że jeśli nie będzie posłuszny, zostanie uderzony kijem. Po zakończeniu śpiewu dzieci podnoszą koc, aby odkryć, że Cagatió "zrobił kupkę" prezentów, które zazwyczaj składają się z łakoci, małych zabawek czy innych upominków.

Współczesne wersje tego zwyczaju często zawierają elementy humorystyczne, a pieńki są coraz częściej ozdabiane w sposób, który nawiązuje do postaci z popularnych bajek czy filmów, co czyni je jeszcze bardziej atrakcyjnymi dla dzieci.

Interesujące jest także to, jak tradycja Cagatió jest postrzegana przez mieszkańców innych regionów Hiszpanii oraz turystów. Dla wielu osób spoza Katalonii zwyczaj ten może wydawać się dziwny lub nawet kontrowersyjny, ze względu na jego dosłowny charakter. Jednak dla Katalończyków jest to ważny element ich kultury i tożsamości, który pielęgnują i przekazują kolejnym pokoleniom.

A skąd wziął się ten dziwny zwyczaj? Jest wiele różnych wersji, ale najpopularniejsza mówi, że pieniek pojawił się w obchodach związanych z przesileniem zimowym, Na początku był po prostu symbolicznie spalany 25 grudnia, aby w domu przez całą zimę nie zabrakło, światła, ciepła i jedzenia.